Op de beurs heerst constant een klimaat van onzekerheid. Ofwel boert de economie goed en vreest men voor een afkoeling; ofwel draait de economie niet goed en twijfelt men over de mogelijkheden van herstel. Tijdens de zomer van 2024 verschoof de aandacht van inflatie- naar recessie- & werkloosheidvrees. Grafiek 1 toont dat die vrees voornamelijk afkomstig is uit de VS. Daar zagen we sinds begin 2024 de inflatie terugvallen van 3,1% tot 2,5% in september, wat aantoont dat de prijszettingskracht van de economische actoren afkoelt ten gevolgde van een lagere vraag. 

Logischerwijze gaat deze conjuncturele afkoeling gepaard met een lichte stijging van de werkloosheid: concreet van 3,7% (het niveau van quasi volledige tewerkstelling) tot 4,2%. De drastische renteverhogingen van 0,25% in februari 2022 tot 5,5% in juli 2023 hebben hun effect dus niet gemist. De FED heeft deze afkoeling van de inflatie bekomen zonder een recessie te veroorzaken, wat atypisch is gezien de geschiedenis: elke recessie is in het verleden veroorzaakt door een al te restrictieve FED. Toegegeven de FED was er in februari 2022 iets te laat bij omdat ze de inflatieopstoot sinds maart 2021 aanvankelijk als transitoir beschouwde, maar heeft later dat jaar wel kordaat ingegrepen en de dramatische fout uit de jaren 1970 niet herhaald. 

Maar een drastische bestrijding van galopperende inflatie heeft in het verleden steevast geleid tot sterke renteverhogingen waarvan de restrictieve impact op zijn beurt een recessie uitlokte en dus ook een sterke stijging van de werkloosheid.

Herinnert u zich de recessie van 2023? Neen, en terecht want ze heeft nooit plaats gevonden. Ze was wel wijd en zijd voorspeld op basis van ervaringen uit het verleden. Deze recessie is vooralsnog uitgebleven en daar de inflatiekoorts in grote mate lijkt bestreden te zijn, verschuift de focus van beleggers alsook die van de centrale banken richting werkloosheid. Voor zowel de ECB als de FED, is het moment aangebroken om de rente te verlagen. De ECB was hier reeds aan begonnen in juni 2024 en ook de FED heeft de rente met 50 bps verlaagd in september.

Sahm-regel

Die focusverschuiving is niet onverhoeds gebeurd, maar kwam wel in stroomversnelling op 2 augustus 2024 toen de Amerikaanse werkloosheidsgraad bleek gestegen te zijn van 4,1% naar 4,3%.

Volgens de Sahm-regel luidt een stijging van de 3-maandelijks gemiddelde werkloosheidsgraad met tenminste 0,5% boven het 12-maandelijks gemiddelde, een nakende recessie in. 

Een periode van recessie is een termijn van tenminste twee opéénvolgende kwartalen van negatieve economische groei. Grafiek 2 toont hoe de Sahm-regel zich in het verleden heeft gedragen in verhouding tot recessie. Er kan een patroon worden opgemaakt waarbij er (1 – oranje) twee kwartalen met negatieve GDP-groei zich voordoen. Hierna (2 – groen) volgt een periode waarbij die negatieve GDP-groei zich doorzet en de Sahm-regel is getriggerd. Tot slot (3 – blauw) krijg je nog een periode waarbij de negatieve GDP-groei ophoudt, doch de Sahm-regel getriggerd blijft. Dit valt te verklaren doordat in tegenstelling tot vertrouwensindicatoren die vooruitkijken, werkloosheid een achterlopende indicator is. Men begint pas werknemers af te danken, nadat de economische activiteit gevoelig is verslechterd. 

Dat in augustus 2024 Sahm werd getriggerd zonder dat we voordien twee opeenvolgende kwartalen van negatieve GDP-groei hebben gezien, is naar historische normen uitzonderlijk. Een verklaring kan zijn dat de stijging van het werkloosheidspercentage niet zozeer het gevolg is van een stijging van het aantal werklozen, maar wel omdat er meer participanten tot de beroepsbevolking zijn toegetreden, via migratie bijvoorbeeld. Dit is ook effectief het geval want de actieve Amerikaanse beroepsbevolking is in 2024 altijd blijven toenemen.

Verder lezen? Download het volledige interview hieronder.